Wat doe je tegen coloradokevers?

In volle zomer vreten rode larven, de coloradokever, aan je aardappelloof. Als je er niets tegen doet, kunnen ze je hele aardappeloogst vernielen. De eigenlijke coloradokever is goed herkenbaar aan de tien zwarte strepen op zijn gele dekschilden.

Tot 800 eitjes per jaar

Ondergronds overwinterende kevers bevriezen als de bodemtemperatuur beneden -7 °C komt. Larven overleven zware winters door tot vijftig centimeter diep in de grond te kruipen. Bij de eerste voorjaarswarmte gaan ze zich dan verpoppen en twee weken later komt uit de pop een volwassen kever, die zijn leven bovengronds vlijtig tot midden oktober verderzet.

Deze eerste generatie kevers kan in een warm voorjaar al vanaf april uitvliegen. Gedurende een drietal weken leggen ze tot in juni hun eitjes af op de onderkant van de bladeren van de aardappelplant. In warme jaren kunnen tot drie keer per jaar (tot maximaal 800) oranjegele eitjes afgelegd worden die in groepjes aan de onderkant van het blad zijn gekleefd.

Afhankelijk van de temperatuur komen de larven na 5 tot 21 dagen uit de eitjes. Eerst zijn ze grijsachtig, maar ze eten al flink van het aardappelblad en worden steeds roder. Ze vervellen in drie tot vijf weken drie keer. Na twee tot vier weken zijn ze al ongeveer 1,5 cm groot.

Als ze genoeg gegeten hebben, laten ze zich vallen en kruipen ze in de grond om te verpoppen. Zo ontwikkelen zich soms zelfs tot drie generaties per jaar. De kevers zijn vooral overdag actief en vreten aan de bladrand van de aardappelplant. De larven eten echter veel meer en kunnen je aardappeloogst echt in gevaar brengen.

Wat kun je doen tegen de coloradokever?

Als je aardappelen rooit, haal dan altijd alle knollen zorgvuldig uit de grond. Achterblijvende knollen geven opslag: nieuwe aardappelplanten waar ze eigenlijk niet thuishoren.

Dat haalt niet alleen je teeltwisseling door mekaar, maar het loof van die opslag is ook hapklaar voedsel voor de eerste kevers die na de winter uit de grond van je oude aardappelbed komen.

Je aardappelbedden regelmatig inspecteren is belangrijk.

1. Een eenvoudige manier om (jonge) larven te doden is je aardappelplanten om de paar dagen meppen. Dat betekent: je slaat met je hand door het loof, en daardoor vallen veel larven op de grond. Ze hebben de reflex om terug te kruipen, maar velen halen de plant niet.
   Deze methode werkt niet met:
   • kevers: die zijn heel mobiel.
   • volgroeide (dus heel dikke) larven: die graven zich in en worden een pop.
2. Iets grondiger, vooral effectief met kevers: schud aan de plant, en hou er een emmertje of bakje, eventueel met een laagje water, onder. De kevers laten zich vallen en zo vangen.
3. Heel effectief: knijp eitjes en larven plat op de planten. Zo trek je ook predatoren aan.

1. De coloradokever legt vooral aan de onderkant van aardappelbladeren. Die zien er meestal donkerder geel, tot oranje uit:
   https://www.velt.nu/system/files/webform/coloradokever-eitjes.jpg 
   (foto: Marc Saerens)
   Lieveheersbeestjes - naargelang de soort - leggen dan weer eitjes op heel veel plantensoorten. Hun eitjes zijn lichter geel.
2. Lieveheersbeestjeslarven zijn zo langgerekt als een krokodil, en zijn mat, min of meer gestekeld, en meestal grijs (al dan niet met vlekjes). 
   Coloradokeverlarven zijn rond/bol, rood met een zwart kopje, en blinken.
3. Als je poppen ziet, dus onbeweeglijke ingekapselde oranje/grijze larven, die zich vasthechten op (de bovenkant van) het blad, dan zijn dat poppen van lieveheersbeestjes.
   De larven van coloradokevers laten zich vallen als ze volgroeid zijn zijn, kruipen tot 15 cm diep, en verpoppen daar.
4. Coloradokevers hebben typisch tien zwarte strepen.
   Veel lieveheersbeestjes zijn rood met zwarte stippen - maar er zijn ook veel andere soorten, die allemaal nuttig zijn.

Zijn er producten tegen de coloradokever?

• Enkele producenten bieden spuitmiddelen aan op basis van de actieve stof spinosad, een mengsel van twee toxines die geproduceerd worden door een van nature in de bodem aanwezige schimmel. Deze toxines bestrijden rupsen, vliegen, trips en kevers in diverse teelten door contact- en maagwerking. Uit proeven van het Proefcentrum voor de Biologische Teelt (PCBT) blijkt dat de werking in diverse groenteteelten doeltreffend is.
   
• Spinosad is toegelaten in de biolandbouw sinds 2008. Het is veel veiliger dan vrijwel alle chemische middelen. Tenminste, het is weinig toxisch voor de mens, voor zoogdieren en voor vogels. Spinosad spaart ook nuttige insecten als lieveheersbeestjes, roofwantsen, gaasvliegen en roofmijten. Om die reden is het in een ecotuin alvast te verkiezen boven het van oudsher gebruikte pyrethrum. Maar het is zeer giftig voor in water levende organismen én voor bijen en sluipwespen. Deze giftigheid geldt vooral bij de directe contactwerking, kort na spuiten. Op het blad en in de bodem wordt het middel snel afgebroken maar in water kan het in afwezigheid van zonlicht lang aanwezig blijven. Daarom mag je het zeker niet gebruiken in de buurt van vijvers, beken en poelen. Om bijen en wespen te sparen mag je het product niet gebruiken op planten in bloei of in de buurt van planten of onkruid in bloei. Een ander nadeel is dat er al verschillende gevallen van resistentie vastgesteld zijn tegen dit middel. Je mag het dus zeker niet zomaar verschillende malen na elkaar gebruiken. Een keer Spinosad spuiten wanneer je de larven (massaal) aantreft, volstaat in principe.
• Spinosad is inmiddels in Nederland niet meer toegelaten voor particulier gebruik in de tuin. Je vindt het niet te koop in tuincentra. Spinosad zit wel in een aantal lokdozen voor mieren. Door het afgesloten karakter van deze dozen is het risico voor het milieu beperkt, dat is wel toegelaten voor particulier gebruik. Alle info over deze toelatingen vind je op https://toelatingen.ctgb.nl/nl/authorisations 

• In België is deze stof nog wel te koop voor particulieren, onder de merknamen Boomerang Garden en Conserve Garden.

• Tegenwoordig vind je ook natuurlijke vijanden in een potje. Aaltjes zijn minuscule wormpjes met bacteriën die de kever doden. Je lost ze op in water verspuit op de bladeren. Je vindt ze bijvoorbeeld hier of hier.

(C) Foto's: zdenet (Pixabay), skeeze (Pixabay), Nataha (Pixabay)