Wat doe je met een perceel dat bloot komt te liggen?

Met de oogst van de eerste aardappelen (en heel wat andere teelten zoals spinazie en erwtjes) komen nu heel wat percelen bloot te liggen. Blote grond is niet natuurlijk en proberen we zoveel mogelijk te vermijden in een ecologische moestuin. Want bij zwaar zomeronweer kan heel wat vruchtbare grond wegspoelen, en ook de bodemstructuur en het bodemleven zullen er geen deugd van hebben.

Wat zijn de oplossingen?

Zaai of plant een nateelt: klik hier voor meer informatie
Zaai een groenbemester: een groenbemester eet je niet op, maar heeft wel zeer veel voordelen.

Wat zijn groenbemesters?

Een aantal gewassen die je zaait, niet om ze daarna op te eten, maar om je grond te verbeteren.

Over groenbemesters lees je een heel hoofdstuk in het Handboek Ecologisch Tuinieren. Hier lees je een samenvatting, en veel nuttige tips.
Onder groenbemesters rekenen we een aantal gewassen die snel groeien en de grond bedekken, die je makkelijk weer kunt verwijderen, en die nog een aantal extra voordelen hebben - zie verder.
Behalve de klassieke groenbemesters uit het Handboek Ecologisch Tuinieren kun je ook experimenteren met diverse bloemen, zoals zonnebloem en goudsbloem.

Wat zijn de voordelen van groenbemesters?

Je bedekt de bodem. Zo voorkom je:

uitspoeling van de voedingsstoffen
onkruidgroei
erosie en wateroverlast. Weetje: de inslag van regen op je bodem is 500 (!) maal erger op blote bodem dan op bedekte bodem.

Bodembedekking met levende planten, zoals groenbemesters, bevordert ook:

de humusopbouw in de bodem
wateropslag in de bodem
een betere bodemstructuur

Extra's:

Vlinderbloemige groenbemesters als klaver, lupine, wikke leggen stikstof vast.
Veel bloeiende groenbemesters trekken nuttige insecten aan:
- bijen, hommels, solitaire bijen. Vooral phacelia (foto) is een heel goede drachtplant.
- natuurlijke vijanden zoals zweefvliegen en sluipwespen
Bernagie (Borago officinalis): op de onderkant van het blad leggen gaasvliegen hun eitjes. De larven van gaasvliegen vreten onder meer bladluizen.
Goudsbloem en Oost-Indische kers trekken zwarte bonenluis aan, en dus ook lieveheersbeestjes en andere natuurlijke vijanden.

(C) Foto: MirellaST (Pixabay)

Wanneer en waar zaai je ze?

In het Handboek Ecologisch Tuinieren vind je alle zaaiperiodes, per gewas.
Je zaait groenbemesters vooral als nateelt, en vooral van juli tot september.
In oktober/november kun je hoogstens nog winterspinazie en wintergranen (met name rogge) zaaien.
Ook als voorteelt en tussenteelt zijn groenbemesters geschikt. Zie onder.
Je kunt ook elk jaar een heel bed vol groenbemesters inzaaien, als deel van je vruchtwisseling.

Hoe zaai je ze?

Als mengsel? Let op: als je een mengsel koopt, zitten daar meestal kruisbloemigen in - zie onder. Je kunt ook zelf een mengsel maken.
Breedwerpig? Als je je hele bed inzaait, is het wat moeilijker om ongewenste van gewenste kiemplantjes te onderscheiden.
In rijen, met 25 cm tussen: deze techniek is heel handig, want je kunt nog een paar keer tussen de rijen schoffelen. Daarna bedekt de groenbemester vlot het hele bed.

Hoe en wanneer stop je de groei van groenbemesters?

Als je ze vroeg genoeg zaait, gaan groenbemesters bloeien en zaad vormen. Dat laatste willen we meestal niet.
Snijd het loof tegen de grond af voor of tijdens de bloei.
Laat het loof liggen als mulch, leg het op een ander bed als mulch, of breng het naar je composthoop. Drie voorbeelden uit de praktijk:
- Zaai phacelia in april, op het pompoenbed. Maai half mei de plantjes af waar je de pompoenen gaat planten.
- Zaai zonnebloem (1 zaadje per 5 cm) begin juli, tussen de pas geplante prei. Zodra de zonnebloem even hoog staat als de prei, snijd je de zonnebloemplanten af, en laat je ze liggen als mulch.
- Snijd phacelia en/of bernagie tot 10 cm boven de grond af in november, en leg het loof tussen je winterprei, op een ander bed.
Vorstgevoelige groenbemesters stoppen hun groei vanzelf in de winter - zie onder.
Opslag (spontaan uitgezaaide groenbemesters) kun je makkelijk wegschoffelen zodra het in de weg staat. Laat de geschoffelde plantjes gewoon liggen.

Kies een groenbemester die bevriest:

In een normale winter vriezen veel groenbemesters dood, en vormen dan een langzaam verterende mulchlaag.
Wat er in de lente van overblijft, kun je op de composthoop brengen of gebruiken als mulch.
Meest vorstgevoelig zijn: alle tagetes, bernagie, Oost-Indische kers
In een normale winter vriezen ook deze groenbemesters dood: phacelia, gele mosterd, Alexandrijnse klaver, wikke, veldboon, Japanse haver, goudsbloem, koriander. Als jong plantje weerstaan ze wel beter aan kou dan wanneer ze al groter zijn bij het begin van de winter.
Rogge en andere wintergranen zijn niet vorstgevoelig. Klassiek worden die dan ondergespit in het voorjaar. Kies dus beter voor groenbemesters die bevriezen: die geven minder werk.

Let op de vruchtwisseling:

Je laat best een periode van zes jaar tussen kruisbloemigen, zoals gele mosterd en bladrammenas, en kolen. Zo loop je minder kans op knolvoet.
Ook tussen vlinderbloemige groenbemesters en peulgewassen laat je best een aantal jaren.
Er zijn genoeg niet-vlinderbloemige en niet-kruisbloemige groenbemesters. Kies vooral die gewassen.

Het kan natuurlijk ook zonder groenbemesters:

Groenbemesters hoeven niet per se als je voortdurend je bodem bedekt met:

Eetbare gewassen, bijvoorbeeld:
- Zaai winterpostelein en veldsla waar de late aardappelen geoogst zijn (augustus/september).
- Zaai of plant (in de voorzomer/zomer) op het bladgewassenperceel winterprei en warmoes. Die groenten komen vlot de meeste winters door, en bedekken intussen je bodem.
- Zaai winterspinazie waar je in september/oktober nog een plekje vrij hebt. Je oogst dan net voor de winter, tijdens zachte winters en nog in het vroege voorjaar.
- Ook rapen zijn een klassieke nateelt/groenbemester. Let wel op met je vruchtwisseling: raap is een kruisbloemige.
Mulch

Meer weten over ecologisch moestuinieren?

Waarom geen lid van Velt worden? Voor slechts 35 euro ontvang je 6 keer per jaar krijg je ons ledentijdschrift Seizoenen en geniet je van tal van andere voordelen. Ontdek het hier.